Korunma Yöntemleri İstenmeyen gebeliklerin önlenmesinde kullanılan korunma yöntemlerini sıralarken unutulmaması gereken konu, hiç birisi %100 koruma sağlamamaktadır. Yönteme göre koruyuculuk değişse de önerdiğimiz yöntemler kullanıldığında istenmeyen gebelik oranları çok düşmektedir. Korunma yönteminin hangisini seçerseniz seçin beklenmeyen bir adet rotarınız da doktorunuza başvurunuz ve gebelik testini ihmal etmeyiniz.
ERKEK KORUNMA YÖNTEMLERİ
PREZERVATİF (Kondom)
En sık kullanılan ve kolay bir yöntemdir. Spermin vajene geçişini önleyen bir kılıftır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan koruması en büyük avantajıdır. Yan etki olarak latex alerjisi dışında yan etkisi yoktur. Yırtılması durumunda ertesi gün hapı mutlaka alınmalıdır. En az yan etki görülen yöntem olması avantajdır.
VAZEKTOMİ
Erkek cinsel organında sperm yolunda cerrahi olarak geçişi durdurmaktır. Bu yöntemde erkek cinsel fonksiyonlarında hiç bir değişiklik olmamaktadır.
GERİ ÇEKME
İlişki sırasında içeri boşalma olmadan penisin dışarı çekilip boşalmanın dışa sağlanmasıdır.
KADIN DA KORUNMA YÖNTEMLERİ
DOĞUM KONTROL HAPLARI
Her gün düzenli kullanıldığında ve aynı saatte alındığı sürece korunma da sorun yaratmamaktadır. Doğum kontrol hapları yumurtlamayı baskılar, spermlerin rahime geçişini rahim ağzı akıntısında yaptığı değişiklikle önler ve rahim duvarını incelterek etkili olur. Etkinliği %97-99’a yakındır. Zaten bu nedenle en etkin yöntemler arasındadır.
KOMBİNE HAPLAR
Bunlar içerisinde östrojen ve progesteron hormonlarını içerirler. Adetin ilk günü kullanılmaya başlanır. Kural her gün aynı saatte olmasıdır. İçinde 21 tane çıkanlarda, 21 günde kutu biter ve 7 gün ara verilir. 8. gün yeni kutuya geçilir. Ara verildiğinde adet başlar. 7 günlük arada korunmaya yani ek yönteme ihtiyaç yoktur, hastalarımız bazen bu soruyu sorabiliyorlar. 28 tane çıkanlarda ise 7 gün ara yoktur. Yani 28 tane çıkanlarda kutu biter ertesi gün yeni kutu başlanır, son 7 hapta adet başlar.
PROGESTERON İÇEREN DOĞUM KONTROL HAPLARI
Bu grup özellikle emzirme döneminde, pıhtılaşma sorunu veya başka nedenle östrojen hormonu almaması gereken grupta tercih edilir. 28 günlük hiç ara vermeden kullanılır. En büyük yan etkisi adet miktarını azaltmasıdır. Bazen adet olmayan aylara yol açabilir.
HAPLARIN YAN ETKİLER
Baş ağrısı, bulantı, göğüste hashasiyet, ara kanama, tüylenme, sivilcelenme, adet olamama, kilo alımı, duygu durum değişiklikleri, tansiyon yükselmesi, cinsel istekte azalma sayılabilir.
KİMLERDE KULLANMAYALIM
Derin Ven Trombozu, emboli (inme), kalp krizi geçiren veya geçirme riski yüksek olanlarda kullanılmaz.
Dikkatli olunması gereken grup ise 35 yaş üzeri ve günde 15 taneden fazla sigara içenlerde, kolesterol yüksekliği, tansiyon yüksekliği, şeker hastalığı gibi çoklu risk faktörü olan gruptur. Ayrıca safra yolları ve karaciğer tıkanma hastalarında, depresyonda, sistemik lupus hastalarında, epilepside, migrende, meme kanseri için artmış risk grubunda olanlarda başka korunma yöntemleri mantıklıdır.
Her zaman riskler sadece sıralama ile değerlendirilmez, bu yüzden doktor kontrolü olmadan doğum kontrol hapı önerilmemelidir.
YENİ NESİL DOĞUM KONTROL HAPLARI
Yeni nesil doğum kontrol haplarında, kilo alma, tüylenme, kalp damar hastalıkları çok azalmış, bazı yan etkiler ise hiç rastlanmamaktadır.
DOĞUM KONTROL HAPLARININ AVANTAJI
Adet ağrılarını azaltır, adet dönemindeki gerginliği azaltır. Özellikle adet kanama miktarını azaltması kansızlık problemi yaşayanlarda önemli avantaj sağlar.
Acil korunma yöntemi olarak 72 saat içerisinde ertesi gün hapı olarak reçetesiz eczaneden temin edilebilen hormon ilacımız vardır.
ENJEKSİYON ŞEKLİNDE OLAN HORMONAL KORUNMA YÖNTEMLERİ
Bunlar aylık ve üç aylık yapılabilmektedir. Aylık yapılan enjeksiyon östrojen ve progesteron içerirken 3 ayda bir yapılanda sadece progesteron vardır.
RAHİM İÇİ ARAÇ (SPİRAL)
Rahim içi araçlar %97-99 oranında koruma sağlayan en sık tercih edilen yöntemler arasındadır. Korunma yöntemi her korunmada adetli başlar, spiralde adetli takılır genelde kanamanın azaldığı son günleri tercih edilir. Burada adetli olunmasında amaç gebeliğin ekarte edilmesidir.
BAKIRLI SPİRALLER
Bunlar Cooper-T, Multiload, Nova-T şeklinde türleri olan spirallerdir.
Yeni nesil Spiral, Gynefix isimlidir. Bakırlı spirallerin son dönemlerde en çok tercih edilenidir. Koruyuculuk 5 yıldır.
Gynefix‘in en büyük avantajı diğer bakırlı spiraldeki yan etkilerin minimuma inmiş olmasıdır. Ben Gynefix’ii sitemde ayrıca bir başlıkta ele aldım. Buradan bilgi alabilirsiniz
Bakırlı spirallerin hepsi rahim ağzından geçip rahim içine yerleştirilirken, Gynefix özel bir sistemle rahim tavanına sabitlenmektedir. Koruyuculuk 5 yıldır. Kayma, ara kanama yapma, enfeksiyon oranı diğer bakırlı spirallerden düşüktür.
Şiddetli ağrı, kanama, ateş, kokulu akıntı ve adet rotarında hemen doktora başvurulmalıdır.
Spiral klasik bakırlı ise bir miktar kasık ağrısı, akıntıda artış, adet kanama miktarında artış ve uzama yapabilir.
HORMONLU SPİRAL
Bu spiral en önemli avantajı adet kanamasını azaltmasıdır.
Bakır yerine progesteron salgılar. Bu nedenle kanaması yoğun, sancılı, myomlu hasta grubunda tercih edilmektedir.
SPİRAL NE ZAMAN TERCİH EDİLMEZ?
Anatomik olarak rahimde şekil bozukluğu varsa yerleşmede sorun yaratabilir. Pelvik enfeksiyonlarda özellikle yakın dönemde geçirilmişse tercih edilmez. Anemi (kansızlık), bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklarda, nedeni bilinmeyen kanamalarda ve bakır alerjisinde de tercih edilmemelidir.
TÜPLERİN BAĞLANMASI
Cerrahi olarak genelde laparaskopi ile tüpler bağlanır. Mutlaka istenen eşin ve hastanın geri dönüşümsüz bir yöntem olduğu konusunda imzalarının alınmasıdır.
BARİYER YÖNTEMLER
Diyafram, servikal başlık ve vajinal halka diye sayabiliriz.
Vajene yerleştirilerek etkili olan diyafram ve servikal başlık kullanışlı olmamaları nedenli artık tercih edilmemektedir.
Nuva Ring denilen Vajinal Halka hormon içeren esnek bir plastik halkadır. Cinsel ilişki sırasında rahatsız etmez. Bariyer yöntemlerinden şu anda kullanılan yöntemdir. Vajende 21 gün kalır, adetli takılır.
Spermisid denilen koruyucu yöntemler, köpük, jel, tablet, krem çeşitleridir. İlişkiden 10-15 dakika önce uygulanan yöntemdir.
